در دوران سالمندی ابتلا به بیماری های مختلف افزایش می یابد که اگر کنترل و درمان نشود یا بیماری شدید باشد ، در ماه مبارک رمضان که شرایط متفاوت است سالمندان ممکن است نتوانند روزه بگیرند. روزه داری در سالمندانی که مبتلا به بیماری هستند با توجه به نوع بیماري متفاوت است؛ چنانکه در بعضي از بیماري ها مانند سالمندان مبتلا به دیابت نوع۲ (کنترل شده) مفید است و مي تواند به بهبود و درمان بیماري کمک نماید، ولي اکثر بیماران باید نظر پزشک معالج خود را ملاک اصلي قرار دهند و بعد از مشاوره با متخصص تغذیه برای گرفتن روزه داری اقدام کنند. نکته مهم اینکه : به طور کلي بیماراني که براي کنترل بیماري خود مجبور به مصرف منظم دارو در طول روز هستند نباید روزه بگیرند. در ادامه با ما همراه باشید تا با شرایط روزه‌داری در بیماری‌‌ها آشنا شوید ....
ملاحظات روزه‌داری در بیماری های شایع سالمندان
الف) دیابت
* سالمندان مبتلا به دیابت نوع1، دیابت دوران بارداري و دیابت کنترل نشده نباید روزه بگیرند، اما روزه داري براي بیماران دیابتي نوع ۲ که دیابت آنان به وسیله‌ی رژیم غذایي و دارو کنترل شده، مفید هم هست.
* افرادي که براي کنترل دیابت خود از قرص استفاده مي کنند، اگر علایم افت قند خون را در طول روز داشتند، باید فوراً روزه خود را افطار کنند.
* علایم افت قند خون: ضعف شدید و بیحالی، لرزش، تعریق و خستگی.
* سالمندان دیابتي که روزه مي‌گیرند، باید رژیم غذایي مخصوص خود را در افطار و سحر رعایت نمایند و در مصرف غذاهاي شیرین که در ماه مبارک رمضان در وعده‌ی افطار استفاده مي شود، زیاده روی نکنند و میزان توصیه شده توسط متخصص تغذیه را رعایت نمایند.
* براي کنترل بهتر قند خون توصیه مي‌شود که سالمندان دیابتی، قند خون خود را، قبل از سحر و بعد از افطار چک کنند.
مواردي که در صورت مشاهده در سالمندان دیابتي توصیه مي‌شود که روزه نگیرند:
* اگر قند خون قبل از سحري بالاتر از 350 (میلي گرم بر دسي لیتر) باشد.
* سالمند دیابتي که سحري نخورده باشد.
* اگر براي کنترل دیابت، لازم است در طول روز قرص مصرف شود، سالمند بهتر است روزه نگیرد.
* اگر انسولین تزریق مي‌شود و در طول روز نیز باید تزریق داشته باشند.
* اگر عوارض کلیوي، چشمی و... دیابت ظاهر شده، بهتر است برای جلوگیری از عوارض بیشتر، روزه نگیرند و با پزشک خود مشورت کنند.
* نکته مهم: سالمندان مبتلا به دیابت براي روزه‌داري باید با پزشک معالج خود و متخصص تغذیه مشورت كنند.
ب) پر فشاري خون
* سالمندان مبتلا به پرفشاری خون خفیف تا متوسط مي‌توانند روزه بگیرند و روزه‌داري به کاهش فشار خون آنان کمک مي‌کند، اما باید با پزشک معالج خود براي داروهایشان مشورت کنند.
* سالمندان مبتلا به فشار خون بالا باید دریافت نمک و چربي خود را کاهش داده و از کشیدن سیگار و الکل پرهیز نمایند. خوشبختانه تمامي این اعمال در ماه مبارک رمضان امکان پذیر است.
* روزه براي سالمندانی که فشار خون شدید دارند و یا فشار خون آنها بطور ناگهاني بالا مي‌رود و کنترل شده نیست، توصیه نمي‌شود.
ج) بیماريهاي قلبي – عروقي
* روزه داري و رعایت یک برنامه ی غذایي صحیح همراه با کاهش عوامل خطر مانند کاهش وزن، کاهش سطح چربي‌هاي خون و نکشیدن سیگار، سبب پیشگیري از بروز بیماريهاي قلبي و عروقي در سالمندان مي‌شود.
* اما سالمندانی که به بیماريهاي قلبي و عروقي مبتلا هستند، موضوع متفاوت است و برای گرفتن روزه، حتما باید با پزشک معالج خود مشورت نمایند.
در حالت كلي، رعایت موارد زیر ضروری است:
* سالمندانی که دچار گرفتگي رگ‌هاي قلبي هستند و دارو مصرف مي‌کنند، اگر سر موقع خود دارو را مصرف نکنند، زندگي آنها را به خطر مي‌اندازد و نباید روزه بگیرند.
* سالمندان مبتلا به بیماری های قلبي باید به تداخلات دارو و غذا توجه نموده و به توصیه‌هاي پزشک معالج خود دقیقاً عمل نمایند.
* بیماران قلبي که سابقه‌ی جراحي دارند، اگر پزشک معالج اجازه دهد، منعي براي روزه‌داري ندارند.
د) سردردهاي میگرني و معمولی
* سردرد مي‌تواند علت‌هاي بسیاری داشته باشد، اما دلیل اصلی سردردهاي مربوط با روزه‌داري؛ ناشي از گرسنگي و افت قند خون، از دست دادن آب بدن، خواب ناکافی و قطع مصرف موادي است که وابستگي ایجاد مي‌کنند (مانند کافئین در چای و قهوه و نیکوتین در سیگار).
سردردهاي میگرني نیز در این دوران بیشتر مي‌شوند، چون در ماه رمضان علایمي مانند سردردهاي عصبي، کاهش قند خون و کم آبي بر روی سردردهای میگرنی تاثیر می‌گذارند.
* سالمندان مبتلا به سردردهای میگرنی با راهنمایي و کمک پزشک معالج و ایجاد تغییرات مختصر در مصرف دارو، مي توانند روزه بگیرند.
براي کاهش بروز سردرد در ماه مبارک توصیه مي‌شود:
* آب و مایعات کافي نوشیده شود. (مصرف سبزیجات در وعده‌ی سحري کمک کننده است)
* قرار نگرفتن در برابر نور خورشید و در صورت اجبار استفاده از عینک و کلاه
* انجام ندادن فعالیت‌های شدید بدنی و ورزش در زیر نور خورشید
* ترک سیگار قبل از ماه مبارک رمضان و یا به حداقل رساندن مصرف آن
* کم کردن مصرف قهوه و چای پررنگ قبل از ماه مبارک رمضان
* گاهی مصرف یک قرص مسکن در وعده‌ی سحری، می‌تواند کمک کننده باشد
هـ) بیماران كلیوي
* نقش اساسي و مهم کلیه‌ها در بدن، تصفیه‌ی خون و دفع مواد زاید است، که در صورت عدم مصرف کافی آب و مایعات، کلیه‌ها نمی‌توانند وظیفه‌ی خود را به خوبی انجام دهند.
* در ماه مبارک، خصوصاً در تابستان، فرصت کافی برای تأمین مایعات بدن وجود ندارد؛ بنابراین به منظور پیشگیری از کم آبی در طول روز که گاهی می‌تواند خطرناک باشد، باید به نکات زیر دقت نماییم:
* مصرف کافی آب و مایعات در فاصله‌ی افطار تا سحر، تا کلیه‌ها بتوانند خون را به خوبی از مواد زاید تصفیه کنند.
* کاهش نمک مصرفی ضروری است.
* افرادی که کلیه‌های سنگ ساز دارند (بیش از دو سنگ ادراری طی6 ماه) برای روزه داری باید با پزشک معالج خود مشورت کنند.
* نکته مهم: برای بیماران دیالیزی روزه توصیه نمی‌شود.
طاعات و عبادات مقبول درگاه حق – طلب دعای خیر از سالمندان عزیز
"اللهم صل علی سیدنا محمد و علی آل سیدنا محمد"
ناظر علمی: دکتر لیلا صادق مقدم – دکترای تخصصی سالمند شناسی- هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد
منبع: راهنمای تغذیه صحیح در ماه مبارک رمضان(وزارت بهداشت)؛ حامد پورآرام، میترا ابتهی، نشر اندیشه ماندگار، چاپ اول (1398): ص 17-13
مطلب فوق که توسط همکاران شرکت مهراندیشان دوستدار سلامت ( رادیو سالمندان ) گردآوری شده است ، از طریق لینک ذیل قابل دریافت و مطالعه می باشد .