در ماه مبارک رمضان به دلیل تغییرات سبک زندگی از قبیل زمان وعده‌های غذایی، برنامه خواب، تشنگی، گرسنگی و همچنین مصرف داروها و ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، ممکن است مشکلاتی برای سالمندان به وجود بیاید. در ادامه این مطلب آموزشی که توسط همکاران شرکت مهراندیشان دوستدار سلامت ( رادیو سالمندان ) تهیه و تنظیم شده است ، به تعدادی از مشکلات رایج در روزه‌داری( یبوست، سوءهاضمه و نفخ، افت فشار خون، افت قند خون، سردرد، گرفتگی عضلات، سوزش سردل و مشکلات معده، سنگ کلیه و درد مفاصل) و راه‌های درمان آنها اشاره می‌شود.
مشكلات رایج در روزه‌داري و درمان آنها
1. یبوست
دلایل: مصرف زیاد غذاهاي تصفیه شده مثل نان‌های تهیه شده ازآرد سفید (نان لواش و فانتزی) و کاهش مصرف آب و غذاهاي فیبردار (میوه و سبزي).
درمان: افزایش مصرف نان‌های سبوسدار و تیره(سنگک و بربری)، استفاده از میوه و سبزی و میوه‌های خشک مانند آلو خیس شده، و افزایش مصرف آب.
2. سوء هاضمه و نفخ
سوءهاضمه همراه با احساس پري معده
دلایل: مصرف زیاد غذاهاي چرب، سرخ کردني و ادویه‌دار و غذاهایي مثل تخم مرغ، کلم، حبوبات و نوشابه‌هاي گازدار.
درمان: استفاده از غذاهای آب پز و بخارپز و نوشیدنی‌های سالم مانند آب، شربت‌های سنتی مانند عرق نعنا، بهار نارنج و بید مشک.
3. افت فشارخون
علایم: تعریق زیاد، ضعف، کاهش انرژي، سرگیجه، رنگ پریدگي و حالت غش که ممکن است هنگام بعدازظهر در ماه مبارک رمضان اتفاق بیفتد.
دلایل: مصرف کم مایعات و نمک کافی.
درمان: خنک نگه داشتن فرد و افزایش مصرف مایعات و نمک کافی (نمک زیاد خود مشکل ساز است و باید بصورت محدود مصرف شود) در هنگام افطار و سحر.
4. سردرد
دلایل: عادت به مصرف کافئین در طول روز (چای و قهوه) و کشیدن سیگار، قلیان و قطع آنها، خستگي و عدم استراحت و خواب ناکافي به علت فعالیت زیاد یا افت فشارخون.
درمان:
- بهتر است از 1 تا ۲ هفته قبل از ماه مبارک رمضان، مصرف مواد حاوي کافئین و تنباکو (دخانیات) را کاهش دهید.
- نوشیدني‌ها، دمنوش ها و چاي‌هاي گیاهي فاقد کافئین جایگزین مناسبي به شمار مي‌آیند.
- در طول ماه مبارک رمضان برنامه‌ی خود را طوري تنظیم کنید که خواب و استراحت کافي داشته باشید.
* اگر سردرد به علت افت فشارخون بسیار جدي باشد، باید روزه را افطار کرد.
5. افت قند خون
علایم: ضعف، سرگیجه، خستگي، عدم تمرکز، عرق کردن، لرزش، کاهش فعالیت و قدرت جسماني، سردرد و تپش قلب.
دلایل (در افراد غیردیابتي): مصرف زیاد قندهاي ساده (قند سفید، نبات، زولبیا، بامیه و ...) در وعده‌ی سحر، چون این کار باعث ترشح زیاد انسولین و افت قند در طول روز مي‌شود.
درمان: پرهیز از مصرف غذاها و نوشیدني‌هاي حاوي قندهاي ساده و شیرینی‌ها در وعده‌ی سحر
* تذکر: سالمندان دیابتي نوع یک و دو، براي روزه‌داري باید با پزشک معالج خود و متخصص تغذیه مشورت کنند.
6. گرفتگي عضلات
دلایل: مصرف ناکافي غذاهاي حاوي کلسیم، منیزیم و پتاسیم.
درمان: مصرف غذاهایي که دارای مقدار زیادی از مواد بالا هستند؛ مثل سبزي‌ها، میوه‌ها، لبنیات، گوشت و خرما.
7. سوزش سردل، ورم معده و ...
دلایل:
- افزایش اسید در معده‌ی خالي باعث این عوارض مي‌شود.
- سوزش سردل ابتدا در قسمت بالای معده در زیر سینه شروع شده و تا ناحیه‌ی گلو پیش می‌رود.
- مصرف غذاهاي ادویه‌دار، نوشابه‌هاي گازدار و نیز قهوه این حالت‌ها را بدتر مي‌کنند.
- گاهی مصرف غذاهای پرچرب نیز می‌تواند سبب بروز این مشکلات شود.
درمان: درمان‌هایي براي کاهش سطح اسید معده موجود است و برای دریافت آنها حتما به پزشک مراجعه کنید.
* تذکر: سالمندانی که دچار زخم معده یا ناراحتی‌های گوارشی هستند، باید برای روزه داري با پزشک معالج خود مشورت کنند.
8. سنگ كلیه
دلایل: افرادي که سابقه‌ی سنگ کلیه دارند، این بیماری در ماه مبارک رمضان به دلیل
تشنگی طولانی و کم‌آبی بیشتر می‌شود.
درمان: توصیه مي‌شود این افراد برای روزه‌داری، با پزشک معالج و متخصص تغذیه مشورت کنند.
9. درد مفاصل
دلایل: افزایش فشار در مفصل زانو هنگام نماز مخصوصاً در افراد سالمند و افرادي که دچار التهاب مفاصل (آرتروز) هستند باعث درد، تورم و ناراحتي مي‌شود.
درمان:
- کم کردن وزن؛ چون زانوها قادر به تحمل وزن اضافي نیستند.
- ورزش و حفظ تناسب اندام باعث کاهش درد مي‌شود و سالمند راحت‌تر می‌تواند نماز خود را به جای بیاورد.
* نکته مهم: اگر درد به قدری باشد که نماز خواندن را برای سالمند سخت کند، او می تواند از صندلی های مخصوص نماز استفاده کند.
طاعات و عبادات مقبول درگاه حق – طلب دعای خیر از سالمندان عزیز
"اللهم صل علی سیدنا محمد و علی آل سیدنا محمد"
• ناظر علمی: دکتر لیلا صادق مقدم – دکترای تخصصی سالمند شناسی- هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد
• منبع: راهنمای تغذیه صحیح در ماه مبارک رمضان(وزارت بهداشت)؛ حامد پورآرام، میترا ابتهی، نشر اندیشه ماندگار، چاپ اول (1398): ص 24-22
جهت دریافت فایل این مطلب آموزشی ، از طریق لینک ذیل دانلود فرمایید .